De vrijheidsgedachte van Paul Van Ostayen

Oud-leerling Paul Van Ostayen, gooide op 14 juni 1914 een steen door het venster van het bureau van de toenmalige directeur, met een belangrijke boodschap: 'Mijnheer Loos, .., wij willen lezen wat wij goedvinden, wij willen eindelijk, het klinkt misschien wel wat afgezaagd, ons eigen leven leiden'. Deze vrijheidsgedachte draagt het Koninklijk Atheneum Van Antwerpen vandaag nog steeds hoog in het vaandel.

Rasverteller en Paul Van Ostayen kenner Marc Schillemans opende Zaal AthenA op 16 mei 2014 met een speech rond Paul Van Ostayen en zijn daad, het heden en het verleden van het Koninklijk Atheneum. Je leest deze speech hier.

Aansluitend gooide burgemeester Bart De Wever, op symbolische wijze, opnieuw een steen door de ruit van Zaal AthenA, die daarmee officieel geopend was.

De maagd die geen maagd blijkt te zijn

Al die tijd werd gedacht dat het schilderij dat gered is uit de vlammen, de Maagd van Antwerpen was. Toen Jan Lampo dit in 2014 onderzocht, bleek dat de Maagd van Antwerpen in de vlammen is opgegaan en dat de Allegorie van de Faam gered is. Zo heeft De Faam zelf het gerucht verspreid dat zij iemand anders was. 

De Allegorie van de Faam is een van de vele schilderijen van Franz Vinck, het enige overgebleven doek van de 12 allegoriën die hij schilderde voor de zaal. Het is opnieuw geïnstalleerd in Zaal AthenA, in de nis tegenover München, het werk van Luc Tuymans, daar waar het vroeger de Maagd van Antwerpen hing.

Jan Lampo verzamelde de volledige geschiedenis van de Maagd van Antwerpen voor de publicatie die tegenlijk met de heropening van de zaal,  op 16 mei 2014, verscheen. Ze is ook te lezen op deze website. Wie de teksten en schilderijen bekijkt ontdekt aan de hand van de Maagd een ongelofelijk rijke Antwerpse geschiedenis.

Een syntaxis van afhankelijkheid

Kunst heeft vele gaven. Kunst is in staat om wetenschap en levensbeschouwing met elkaar te verbinden.

We hebben dit op het Koninklijk Atheneum verwerkt in een project dat we ‘Athena-syntax’ hebben gedoopt. Het is een eerbetoon aan het werk ‘A Syntax of Dependency:’ van Lawrence Weiner en Liam Gillick. De syntax van afhankelijkheid verwijst niet alleen naar de regels van de taal waarbij woorden samen een zin maken, maar ook naar het samenleven tussen mensen, de afhankelijkheid van elkaar en de sokkel onwrikbare, bindende basiswaarden die centraal staat bij ons op school.

Dit kunstwerk vormde het uitgangspunt voor het project Athena-syntax. Een schoolproject dat uitnodigt tot een horizontale dialoog, zonder hiërarchie. Een dialoog tussen generaties, tussen culturen, tussen godsdiensten en wetenschap. Tussen wetenschap en levensbeschouwing, precies daar plaatsen we de kunst, als derde uitingsvorm van de mens. Kunst, als onderdeel van cultuur, is een grondrecht. We maken gebruik van de methodiek en de vrijheid van de kunst voor een ontmoeting tussen verschillende visies: met een open geest de ander tegenkomen, en de andere in onszelf of onszelf in de andere terugvinden. De aanwezigheid van ‘München’ in Zaal AthenA kan in hetzelfde licht gezien worden (Tekst naar Rudi Audiens).

Lawrence Weiner maakte evenals Luc Tuymans een werk voor Zaal AthenA dat permanent te bezichtigen is.

Geschiedenis Zaal AthenA 

Bij zijn ambtsaanvaarding op 2 september 1872 verklaart de liberale burgemeester Leopold de Wael (1823-1892) dat het Atheneum dat voorheen gelegen was aan de Sint-Jacobsmarkt een behoorlijk nieuw gebouw moet krijgen. Toch duurt het nog tot 1880 eer het stadsbestuur beslist om daar werk van te maken.

De school moest komen te staan op de Gemeenteplaats (het huidige Franklin Rooseveltplein) komen. Deskundigen, onder wie stadsarchitect Pieter Dens, bezochten gelijkaardige instituten in Nederland, Frankrijk en Duitsland.

Dens ontwerpt uiteindelijk het gebouw dat in 1884 wordt ingehuldigd. Het bestaat uit de voorste helft van het huidige complex. De eerste lessen vinden er plaats op 7 oktober 1884. De feestzaal is dan nog niet klaar. Frans Van Dievoort werkt ze de komende jaren af. Kunstschilder Franz Vinck krijgt de opdracht om de zaal te versieren met schilderijen die kunsten en wetenschappen verheerlijken.

Uitgave 'Luc Tuymans München'

Over bovenstaande verhalen en de totstandkoming van het werk München is in samenwerking met het MAS, Studio Luc Tuymans en het Letterenhuis een boekje uitgegeven genaamd 'Luc Tuymans München in het Koninklijk Atheneum'. Deze publicatie geeft alle achterliggende gedachten rond 'München' weer. En weet ze op ingenieuze wijze te koppelen aan het verhaal van de Maagd van Antwerpen en de geschiedenis van de school en de zaal, om zo verleden, heden en toekomst met elkaar te verbinden. De uitgave is te koop in Zaal AthenA voor 12,50 €.